Một loại nhạc cụ được xem như món đồ chơi dành cho các bạn nhỏ thời thơ ấu nhưng mấy ai biết được đây cũng chính là một loại nhạc cụ phổ biến dùng trong ngành giáo dục âm nhạc. Đồng thời, với sự nhỏ gọn và thông dụng của mình đã khiến nó dễ dàng được sự ưa chuộng từ mọi người không chỉ trẻ nhỏ mà cả người lớn. Đó chính là Sáo Recorder.
Recorder là gì vậy ta ?
Đây là một loại sáo trong bộ nhạc cụ hơi thuộc loại sáo dọc. Có lẽ Recorder là cây sáo dễ thổi nhất vì dễ phát ra âm thanh do cấu tạo miệng thổi là nằm dọc theo cây sáo. Chính vì thế khi thổi ta chỉ cần ngậm vào thổi nhẹ là phát ra tiếng kêu, kể cả người chưa thổi sáo hay trẻ em rất nhỏ cũng đều sử dụng được.
Có 4 loại Sáo Recorder phổ biến
Hiện nay, sáo Recorder được chia thành các loại Recorder chính dựa theo kích thước từ nhỏ đến lớn bao gồm: Sopranino, Descant (Soprano), Treble (Alto), Tenor và Bass. Trong đó có 4 loại sáo Recorder phổ biến là Soprano, Alto, Tenor và Bass. Một số sáo Recorder thuộc họ Bass không thể được thổi trực tiếp bằng miệng vì kích thước quá lớn. Vì vậy sáo Recorder Bass được thiết kế có ống thổi kéo dài hơn.
Sáo Recorder Great Bass và Contra-Bass khá hiếm và có kích thước lớn nên hầu như chỉ xuất hiện trong các dàn hợp xướng. Do kích thước lớn nên người chơi các dòng sáo Recorder từ Tenor trở lên thường đeo dây đeo sáo để chơi được thoải mái. Trẻ em khi mới bắt đầu chơi sáo Recorder thường sử dụng Soprano.
Ngoài ra, khi khoảng cách giữa các lỗ âm rộng hơn, ngón tay không thể che hết các vị trí. Tuy nhiên, vì ống thổi có cấu trúc đơn giản để truyền hơi, nên rất dễ để tạo ra âm thanh. Mặc dù vị trí ngón tay giống nhau ở đa số loại sáo Recorder nhưng âm sắc được tạo ra khác nhau. Khi kích thước của đầu sáo tăng lên, âm sẽ trầm hơn. Sáo Recorder có chiều dài gấp đôi sáo Recorder Tenor. Còn sáo Recorder Contrabass (sub-bass), có kích thước gấp đôi sáo Recorder Bass. Ngoài ra, có nhiều loại trong các họ sáo Recorder Soprano và Alto, mỗi loại có âm cao hơn khoảng một nửa quãng tám so với loại có kích thước lớn hơn tiếp theo, như thể hiện trong biểu đồ dưới đây:
Cấu tạo của Recorder
Sáo Recorder thường có thể tách ra thành ba khớp, ngoại trừ Sopranino chỉ có hai khớp do kích thước nhỏ. Hình dạng khớp đầu ảnh hưởng rất nhiều đến âm thanh của Recorder.
Cấu tạo của Sáo Recorder 3 khớp
Khớp đầu: có ống ngậm mang hình dáng đặc trưng giống mỏ chim. Đường thổi của sáo Recorder được chia thành hai dạng: dạng thẳng và dạng vòm. Đường thổi dạng thẳng dễ chơi, mang lại âm sắc nhẹ nhàng, dễ kết hợp với các âm thanh khác. Trong khi đó, đường thổi dạng vòm giúp người chơi kiểm soát hơi thở tốt hơn do có lực cản nhẹ, mang lại độ biểu cảm và độ chiếu âm sắc lớn hơn. Lỗ tạo âm là phần tạo ra rung động không khí thành âm thanh truyền xuống phần dưới. Phần môi dưới điều khiển luồng khí bên trong Recorder. Mặt trên được gọt một góc nghiêng để âm thanh tạo ra được mượt hơn.
Khớp giữa: tạo ra âm thanh với cao độ khác nhau thành các nốt nhạc, gồm các lỗ âm được sắp xếp theo tiêu chuẩn tạo ra đủ 7 nốt nhạc cơ bản và các nốt thăng giáng. Âm sắc của Recorder được quyết định bởi độ dài của phần thân sáo, đường kính trong và côn trong (inner diameter and taper), kích thước và vị trí của lỗ âm.
Khớp chân: trong số bảy lỗ ở mặt trước, vị trí số sáu và bảy ở khớp chân thường sẽ được chia thành hai lỗ nhỏ hơn, cho phép người chơi sử dụng hiệu quả các dấu hóa. Trên các dòng sáo lớn hơn như Tenor thường có ít nhất một phím cơ chế tại lỗ thứ bảy do giới hạn về tầm với của tay người. Khớp chân có thể xoay được để định vị lại lỗ âm sao cho ngón út của bàn tay phải chạm tới dễ dàng hơn.
Nguồn: Yamaha Music Vietnam
